Hipotermi nedir, belirtileri nelerdir? Hipotermi kaç derecede başlar, nasıl olur?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Deprem bölgesinde elverişsiz hava durumu koşulları ile birlikte birçok uzman hipotermi konusunda uyarılarda bulunuyor. Özellikle gece saatlerinde 0 derecenin altına düşen hava sıcaklıkları ile birlikte uzmanlar hipotermi uyarısında bulunmaya devam ediyor. Peki Hipotermi nedir, neden olur? Vücut sıcaklığı kaç dereceye düşünce hipotermi başlar?

Hipotermi nedir, neden olur, belirtileri nelerdir gibi sorular sıklıkla araştırma konusu olmaya devam ediyor. Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 şiddetindeki iki şiddetli deprem 10 ilde yüzlerce binanın yıkılmasına neden olurken bölgede devam eden olumsuz hava koşulları nedeniyle uzmanlar hipotermi uyarılarında bulunmaya devam ediyor. Peki Hipotermi nedir, neden olur? Hipotermi belirtileri nelerdir?

HİPOTERMİ NEDİR, NE ANLAMA GELİR?

Hipotermi insanlarda merkezî vücut sıcaklığının 35 °C’den aşağı düşmesine denir. Sanılanın aksine hipotermiya bir hastalık değildir. Genellikle yağmur, rüzgâr, kar veya soğuk suya maruz kalma gibi faktörler tarafından tetiklenir. Belirtiler sıcaklığa bağlıdır. Hafif hipotermiyada şiddetli titreme görülürken sıcaklığın daha fazla düşmesi ile orta derecede hipotermiyada titreme durur ve zihinsel karışıklık artar. Şiddetli hipotermiya başlangıcında paradoksal soyunma yaşanabilir, hipotermik kişi bilincini kaybeder ve kalp durması riski artar.

İnsan vücudu bulunduğu ortamla ısı alışverişine girer ve bu alışverişten ortamın sıcaklığına göre etkilenir. Ortam sıcak ise vücut ısınır, soğuk ise soğur. Örneğin; bir insan soğuk suya çıplak olarak girdiğinde vücudu suya hızla ısısını verir ve vücut sıcaklığı düşer. En sıcak havalarda bile çok uzun süre suda kalındığında üşüme olmasının nedeni budur. Ayrıca, birçok deniz kazasında (Titanik kazası gibi) çoğu kişi boğulmadan ziyade vücut sıcaklığının düşmesinden dolayı, yani hipotermi yüzünden ölmüştür. Vücudun bu ısı alışveriş hızı, ortamlar arasındaki ısı taşınım katsayısına göre değişir. Örneğin, vücut denizde normal havadakine göre daha hızlı ısı kaybeder, çünkü denizin ısı taşınım katsayısı değeri daha yüksektir. Bir insan cıva dolu bir havuza düşse 5-10 dakika sonra hipotermiden ölür, çünkü cıvanın ısı taşınım katsayısı değeri, denize göre çok daha yüksektir. Alkol tüketimi, açlık ve ilerlemiş yaş hipotermiya riskini artırır.

Hafif hipotermi vakalarının tedavisi ve kontrol edilmesi sıcak içecekler, sıcak kıyafetler ve fiziksel aktivite yoluyla yapılabilir. Orta derecede hipotermiye sahip olanlarda ise genellikle sıcak battaniyeler ve ısıtılmış intravenöz sıvılar kullanılması tavsiye edilir. Orta veya ağır hipotermiye sahip bireylerin yavaşça hareket ettirilmesi gerekmektedir. Ağır hipotermi vakalarında, ekstrakorporeal membran oksijenasyonu ve kardiyopulmoner bypass kullanılmalıdır. Kişinin nabzı olmadığı durumlarda ise kalp masajı yukarıdaki yöntemlerin yanında endikedir. Yeniden ısıtma süreci, genellikle kişinin vücut sıcaklığı 35 °C (95 °F)’nin üstüne çıkana kadar devam ettirilir. Eğer kişinin vücut sıcaklığında düzelme olmazsa veya kanındaki potasyum seviyesi herhangi bir zamanda 12 mmol/litreden fazlaysa kalp masajı kesilebilir.

Hipotermi, sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl en az 1.500 ölüme sebep olmaktadır. Türkiye’de ise hipoterminin yıllık olarak sebep olduğu ölümlere dair bir istatistik yoktur, ancak hipotermi kaynaklı ölümler Suriye mülteci kriziyle birlikte artmıştır. Hipotermi, erkekler ve yaşlılarda daha yaygındır. Hipotermi geçirmekte olan birinin hayatta kaldığı en düşük vücut sıcaklıklarından biri, İsveç’te 7 yaşında bir kızın neredeyse boğulurken sahip olduğu 13 °C (55 °F)’dir. Ekstrakorporeal membran oksijenasyonunun ve kardiyopulmoner bypass’ın kullanıldığı kişilerdeki hayatta kalma oranı %50 civarındadır. Hipotermi kaynaklı ölümler, tarihteki birçok savaşta önemli bir rol oynamıştır. Terim, Yunanca “altında” anlamına gelen ὑπο (ypo) ve “ısı” anlamına gelen θερμία (thermía) kelimelerinin birleşmesiyle oluşturulmuştur. Hipoterminin zıttı, başarısız termoregülasyon nedeniyle vücut sıcaklığının artması hâlinde meydana gelen bir durum olan hipertermidir.

HİPOTERMİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Belirti ve semptomlar hipoterminin derecesine göre değişir ve şiddetin üç aşamasına bölünebilir.

Hafif

35-32°C arasındaki merkezî vücut sıcaklığı aralığında şiddetli titreme, yüksek kan basıncı, hızlı nefes alıp verme ve hızlı kalp atışları görülür. Damarlar, kanı merkeze çekmek için daralır. Vücut, enerji üretimi için depo edilen glukozu yakmaya başlar. Zihinsel karışıklık başlar.

Orta

Merkezî vücut sıcaklığı 32-28°C aralığına iner. Hipotermiya ilerledikçe, titreme durur, amnezi yaşanır ve refleksler yavaşlar. Kurbanlar tuhaf hareketler yapmaya ve mantıksız konuşmaya başlar. Motor becerilerin kaybı olabilir.

Şiddetli

Şiddetli hipotermiya merkezî vücut sıcaklığının 28°C altında düşmesidir. Bu sıcaklıklarda tüm fizyolojik sistemler yavaşlar, kalp ve nefes hızı düşer, kan basıncı azalır. Cilt soğuktur. Halüsinasyonlar görülmeye başlar, kişi donmakta olmasına rağmen soyunabilir. Refleksler kaybolur, göz bebekleri büyümüş hâlde kalır. Bilinç kaybı olabilir.

Daha fazla sıcaklık düşümlerinde hipotermik kişiler ısıtılana kadar ölmüş izlenimi verebilir. “Sıcak ve ölü olana kadar ölü değildir” sözü bu durumu ifade eder. Vücut sıcaklığı 32°C gibi normale yakın bir düzeye geldiğinde kişi canlılık belirtileri göstermiyor ise ölmüş olarak kabul edilir.